H κοιλιοκάκη είναι μία κατάσταση στην οποία ο ανώμαλος βλεννογόνος του λεπτού εντέρου επανέρχεται στο φυσιολογικό, όταν οι ασθενείς θεραπεύονται με δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (gluten – free diet) και υποτροπιάζει όταν η γλουτένη επανεισάγεται. Η διαταραχή αυτή ονομάζεται επίσης celiac sprue ή gluten – sensitive enteropathy.

Τα δημητριακά που ενοχοποιούνται για την εκδήλωση της πάθησης είναι: το σιτάρι, η σίκαλη, το κριθάρι, η βρώμη, το ρύζι, το καλαμπόκι και το ζαχαρωτό. Η ακριβής δομή των πρωτεϊνών της γλουτένης που πυροδοτούν την κοιλιοκάκη παραμένουν άγνωστοι μέχρι σήμερα. Οι πρωτεΐνες αποθήκευσης δημητριακών κατατάσσονται σε τέσσερις ομάδες: τα μικρά λευκώματα, τις σφαιρίνες, τις γλουτενίνες και τις προλαμίνες που στο σιτάρι ονομάζονται γλοιαδίνες. Οι προλαμίνες από άλλα δημητριακά ονομάζονται secalins (από τη σίκαλη), hordeins (από το κριθάρι), avenins (από τη βρώμη) και zeins (από τον αραβόσιτο).

Η κοιλιοκάκη επηρεάζει πρωτοπαθώς το βλεννογόνο του λεπτού εντέρου, ενώ οι ανωμαλίες είναι πιο εμφανής στο εγγύς τμήμα αυτού και μειώνονται σε σοβαρότητα με την απομακρυσμένη εξέλιξη της νόσου κατά μήκος του λεπτού εντέρου. Ωστόσο, σε σοβαρές περιπτώσεις οι βλάβες μπορεί να εκτείνονται μέχρι και τον ειλεό και ακόμα μπορεί να επηρεάσουν το στομάχι ή και το κόλον.

Ιστολογικώς, υπάρχει επίπεδος βλεννογόνος λεπτού εντέρου, οι λάχνες δε διαφαίνονται και η φυσιολογική αρχιτεκτονική τους χάνεται, ενώ η φυσιολογική αναλογία του ύψους των λαχνών προς το βάθος των κρυπτών που είναι περίπου 4:1 μειώνεται. Το συνολικό πάχος του βλεννογόνου συνήθως αυξάνεται λόγω της υπερπλασίας των κρυπτών και η επιφάνεια του ύψους των εντεροκυττάρων μειώνεται σημαντικά. Η μιτωτική δραστηριότητα των κρυπτών σταματά να περιορίζεται στη βάση και παρά το γεγονός ότι η ιστολογική εμφάνιση των κρυπτών είναι κατά τα άλλα φυσιολογική, κρυπτικά αποστήματα σχηματίζονται. Επίσης, ο χρόνος μετανάστευσης των κυττάρων από τη βάση της κρύπτης μέχρι την κορυφή της λάχνης μειώνεται στην χωρίς θεραπεία πάθηση σε 12 έως 24 ώρες, ενώ ο φυσιολογικός χρόνος είναι 3 με 5 ημέρες.
Διαφοροδιάγνωση της νόσου θα πρέπει να γίνεται από άλλες καταστάσεις που προκαλούν κάποια μορφή ατροφίας των λαχνών, όπως: η οξεία βακτηριακή ή ιογενής λοίμωξη, το σύνδρομο υπερανάπτυξης μικροβίων, η λοίμωξη με τον ιό της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (HIV), η ιστοπλάσμωση και η φυματίωση.

Η διάγνωση της κοιλιοκάκης στηρίζεται σε ορολογικές εξετάσεις και στη βιοψία του λεπτού εντέρου, ενώ η θεραπεία αυτής συνίσταται σε δίαιτα ελεύθερη γλουτένης και σε αποφυγή όλων των ενοχοποιητικών παραγόντων.

Για περισσότερες πληροφορίες απευθύνεστε στην Ιατρό.